اگر بخواهیم خیلی ساده در مورد بازی محیطی صحبت کنیم، کافی است فقط اتاق فرار یا اسکیپ روم را مثال بزنیم. اسکیپ روم نوعی از بازی محیطی با شرایط و ویژگی‌های محدود است. در این مقاله به نمونه‌های متفاوت و تعریف بازی محیطی می‌پردازیم. با ما در آیوی گیم همراه باشید.
بازی محیطی چیست؟
بازی محیطی (Alternate Reality Game یا به اختصار ARG) یک نوع بازی تعاملی و چند رسانه‌ای است که با استفاده از محیط واقعی و ترکیب آن با عناصر داستانی مجازی، بازیکنان را در دنیایی فرعی و جدید قرار می‌دهد. در این بازی‌ها، بازیکنان به عنوان شخصیت‌های داستانی در حال بازی هستند و برای حل معماها و پیدا کردن راه حل‌های بازی، باید با استفاده از منابع مختلف مانند وب‌سایت‌ها، ترک‌های ناگهانی، ایمیل‌ها، پیامک‌ها، تلفن‌ها و غیره تحقیق کنند. بازی محیطی همچنین می‌تواند به شکلی باز بوده و طول مدت آن تا چند هفته یا حتی چند ماه طول بکشد. این نوع بازی‌ها اغلب به عنوان یک روش تبلیغاتی برای محصولات مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند.
آیا اتاق فرار نوعی بازی محیطی است؟
بله، اتاق فرار ممکن است به عنوان یک نوع بازی محیطی در نظر گرفته شود. در اتاق فرار، شرکت کنندگان با برخورد با معماها، پازل‌ها، چالش‌ها و تلمبه‌های مختلف در محیط فیزیکی بازی، در یک داستان تعاملی و جذاب قرار می‌گیرند. به همین دلیل، اتاق فرار ممکن است به عنوان یک نوع بازی محیطی در نظر گرفته شود.
با این حال، تفاوت اصلی اتاق فرار با بازی‌های محیطی در این است که در اتاق فرار، شرکت کنندگان باید به دنبال حل معماها و چالش‌ها در یک فضای محدود و معین باشند، در حالی که در بازی‌های محیطی، شرکت کنندگان باید در محیطی وسیعتر حرکت کرده و با تعامل با محیط و شخصیت‌های مختلف در داستان، به حل چالش‌ها بپردازند.
تاریخچه بازی محیطی
بازی‌های محیطی در قدیمی‌ترین فرم‌هایشان، مانند شکار گنج و کشف معماهای مخفی در طبیعت و مکان‌های تاریخی و فرهنگی بوده‌اند. اما پیدایش بازی‌های محیطی به صورت مدرن در دهه ۱۹۷۰ با بازی Treasure Hunt می‌باشد که توسط محقق و مولفه بریتانیایی Kit Williams در سال ۱۹۷۹ معرفی شد. این بازی، در قالب یک کتاب با عنوان “Masquerade” منتشر شد و بازیکنان باید پاسخ ۱۵ معمای پنهان درون کتاب را پیدا کنند. برنده این بازی، با پیدا کردن گنجی به ارزش ۲۰۰۰ پوند بریتانیایی بود.
از آنجا به بعد، این سرگرمی به صورت گسترده‌تری در جوامع مختلف جهان شناخته شدند و در حال حاضر برخی از مشهورترین بازی‌های محیطی، شامل Ingress و Pokemon Go از شرکت Niantic است که با استفاده از تکنولوژی GPS و دوربین تلفن همراه، بازیکنان را به دنبال شخصیت‌ها و معماهای مخفی در مکان‌های مختلف می‌فرستند.
گونه‌های مختلف بازی محیطی
بازی‌های محیطی گوناگونی وجود دارند که در ادامه به برخی از مثال‌های آن‌ها اشاره خواهیم کرد:
۱- “بازی ترسناک” (The Horror Game): در این بازی، شرکت کنندگان باید با حل معماهای مختلف و پیدا کردن مدارک، از یک محیط ترسناک و تاریک فرار کنند.
۲- “شکارچی گنج” (Treasure Hunt): در این بازی، شرکت کنندگان باید با جستجوی مکان‌ها و حل کردن معماهای مختلف، به گنجی که در محیطی مشخص پنهان شده است، دست پیدا کنند.
۳- “بازی دزدی” (The Heist): در این بازی، شرکت کنندگان باید با استفاده از تجهیزات مختلف، به یک اتاق امن و پر از چالش های تخصصی و حرفه‌ای نفوذ کنند و سرقتی را انجام دهند.
۴- “بازی داستانی” (The Narrative Game): در این بازی، شرکت کنندگان باید با شنیدن داستان‌های مختلف و تعامل با شخصیت‌های مختلف، به پاسخگویی در مورد سوالاتی که مطرح می‌شوند و حل کردن معماهایی که در طول داستان پیش می‌آیند، بپردازند.
۵- “بازی علمی” (The Science Game): در این بازی، شرکت کنندگان باید با حل معماهای علمی و انجام آزمایش‌های مختلف، به کشف پاسخ‌های علمی و تفکر محور بپردازند.
۶- “بازی مسابقه” (The Competition Game): در این بازی، شرکت کنندگان به دو تیم تقسیم شده و با حل معماهای مختلف و رقابت با یکدیگر، سعی در پیروزی و فرار از محیط دارند.
این‌ها تنها چند نمونه از دسته‌های بازی‌های محیطی است که در دنیا و ایران در حال اجرا است.
حوزه‌های کاربردی بازی‌های محیطی
بازی‌های محیطی در بسیاری از حوزه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. به‌طور کلی، کاربردهای این بازی‌ها به سه دسته تبلیغاتی، تفریحی و آموزشی تقسیم می‌شوند. در زیر به برخی از کاربردهای این سرگرمی جذاب، در هر یک از این سه دسته اشاره می‌کنیم:
بازی محیطی تبلیغاتی و نمونه‌های معروف آن
بازی محیطی همچنین به عنوان یک ابزار تبلیغاتی هم استفاده می‌شود. در این روش، شرکت‌ها از بازی محیطی برای جذب مشتریان جدید استفاده می‌کنند. در ادامه به چند مثال اجرا شده از بازی محیطی تبلیغاتی می‌پردازیم:
1- “بازی با شیطان” که در سال 2014 توسط شرکت فیلم آمریکایی “20th Century Fox” برای تبلیغ فیلم “The Devil’s Due” طراحی شد. در این بازی، شخصیتی که به نام “شیطان” شناخته می‌شود، با استفاده از تبلیغات و کلیدهای مخفی در فیلم، شرکت کنندگان را به دنبال مکان‌های مختلف شهر هدایت می‌کرد. شرکت کنندگان با رفتن به محل‌های مشخص شده، می‌توانستند قسمت‌های مختلف فیلم را دریافت کنند.
2- “عصبانی کننده” که در سال 2013 برای تبلیغ برند اتومبیل سازی “Toyota” در توکیو طراحی شد. در این بازی، شرکت کنندگان با دنبال کردن راهنمایی‌هایی که در تابلوهای شهری پخش شده بودند، به دنبال یک ماشین “تویوتا” به نام “Aqua” می‌گشتند. با رسیدن به محل مورد نظر، شرکت کنندگان باید یک کد را با استفاده از تلفن همراه خود وارد کنند و در نهایت، برنده‌ها جوایزی را دریافت می‌کردند.
3- “شکار گنج” که در سال 2017 برای تبلیغ برند کشتی سازی “Royal Caribbean” در شهر نیویورک طراحی شد. در این بازی، شرکت کنندگان با دنبال کردن راهنمایی‌هایی که در شهر پخش شده بودند، به دنبال یک گنج مخفی شده در شهر می‌گشتند. با رسیدن به محل مورد نظر، شرکت‌کنندگان باید کد‌های مخفی را پیدا کنند و با استفاده کلیدها به گنج برسند.
بازی محیطی تفریحی سرگرمی و نمونه‌های معروف آن
بازی‌های محیطی سرگرم کننده می‌توانند در موارد مختلفی از جمله مراسم‌های تبلیغاتی، جشن‌های تولد، جشن‌های عروسی، همایش‌های کاری و غیره استفاده شوند. جدا از سرگرمی گاهی با هدف سرگرم کردن مردم و همچنین پیاده‌روی و ورزش نیز می‌توان از بازی‌های محیطی استفاده کرد.
به عنوان یکی از بزرگ‌ترین و موفق‌ترین بازی‌های محیطی سرگرم کننده، می‌توان به بازی “Pokemon Go” اشاره کرد. این بازی در سال 2016 توسط شرکت Niantic منتشر شد و با تلفن همراه و نرم‌افزار GPS کار می‌کند. بازیکنان با استفاده از نقشه، به دنبال پوکمون‌ها می‌گردند و آن‌ها را شکار می‌کنند. این بازی در سراسر جهان شهرتی فراگیر پیدا کرد و بسیاری از مردم را به بازی کردن در فضای باز ترغیب کرد.
یکی دیگر از مثال‌هایی که می‌توان به آن اشاره کرد، بازی “The Go Game” است. این بازی، یک بازی گروهی سفر محور است که توسط یک شرکت به همین نام ایجاد شده است. در این بازی، گروه‌هایی از بازیکنان به دنبال مسابقات و چالش‌هایی در شهر و سایر محیط‌های شهری می‌گردند و به دنبال پاسخ دادن به سؤالات و حل کردن چالش‌های مختلف هستند.
دیگر مثال‌هایی که می‌توان به آن‌ها اشاره کرد عبارتند از:
- “Escape the Room” که یک بازی محیطی و مفهومی است و در آن بازیکنان باید با حل پازل‌ها و کارهای مختلف، از یک اتاق فرار کنند.
- “Mystery City” که یک بازی محیطی است و بازیکنان باید در طول یک سفر به شهر، چالش‌های مختلفی را حل کرده و معمایی را حل کنند تا به اهداف مختلف دست پیدا کنند.
- “The Go Game” که یک بازی محیطی و جذاب است و در آن بازیکنان به چالش‌های مختلفی در مکان‌های مختلف شهری می‌رود و با حل معماهای مختلف، امتیاز کسب می‌کنند.
- “CityDash” که یک بازی محیطی و دونده‌ای است و در آن بازیکنان باید در سطح شهر به دنبال کلیدها و معماهای مخفی شده در سراسر شهر بگردند و با حل آن‌ها به اهداف خود دست پیدا کنند.
- بازی “Mystery at the Stargazer’s Manor” که یک بازی حل معمایی است و در آن بازیکنان باید با جمع‌آوری اطلاعات و حل پازل‌های مختلف، یک راز در خانه‌ی یک استارگذار را حل کنند.
- بازی “Traces” که یک بازی محیطی و اکشن است و در آن بازیکنان باید با تعقیب و گریز از ماموران، در سطح شهر به دنبال معماهای مخفی شده بگردند و با حل آن‌ها به اهداف خود دست پیدا کنند.
بازی محیطی آموزشی و نمونه‌های معروف آن
بازی محیطی آموزشی یک فرآیند آموزشی است که به کمک آن دانش‌آموزان و شرکت‌کنندگان، موضوعات مختلف آموزشی را با استفاده از تعامل با محیط و فعالیت‌های عملی یاد می‌گیرند. این بازی‌ها علاوه بر ارائه محتوای آموزشی، به افزایش تمرکز، حل مسئله، همکاری، ارتقاء مهارت‌های ارتباطی و تیمی کمک می‌کنند.
این بازی‌ها به صورت چالش برانگیز و تعاملی طراحی می‌شوند و شامل پازل‌ها، معماها، چالش‌های فیزیکی و ذهنی و سایر فعالیت‌های خلاقانه و مفرح هستند. بازی‌های محیطی آموزشی می‌توانند در محیط‌های مختلفی مانند مدارس، مراکز آموزشی، شرکت‌ها و سایر محیط‌های آموزشی اجرا شوند. چند مثال از بازی‌های محیطی آموزشی به شرح زیر است:
1- “Mission: Mars”، که در آن شرکت کنندگان به نقش یک تیم فضانوردی پرداخته و در یک مأموریت تخیلی به سیاره مریخ فرستاده می‌شوند. در طول بازی، شرکت کنندگان باید با حل معماها و پازل‌ها، چالش‌های مختلف را پشت سر بگذارند و با موفقیت به مقصد برسند.
2- “The Lost Mummy”، که در آن شرکت کنندگان به نقش یک تیم باستان شناسی پرداخته و در یک مأموریت تخیلی به دنبال پیدا کردن یک مومیای گمشده می‌گردند. در طول بازی، شرکت کنندگان باید با استفاده از دانش خود در حوزه باستان شناسی و حل معماها و پازل‌ها، به مقصد برسند.
3- “The Great Escape”، که در آن شرکت کنندگان به نقش یک تیم جاسوسی پرداخته و در یک مأموریت تخیلی به دنبال فرار از یک ساختمان محرمانه هستند. در طول بازی، شرکت کنندگان باید با حل پازل‌ها و چالش‌های مختلف، از محدودیت‌ها و موانع رهایی پیدا کنند.
این بازی‌های محیطی آموزشی در برخی از موضوعات مانند علوم، ریاضیات، تاریخ و غیره قابل استفاده هستند و به دانش‌آموزان و شرکت‌کنندگان کمک می‌کنند تا مفاهیم مختلف را به صورت جذاب و بازی‌آموزی یاد بگیرند.
بازی محیطی در ایران
در ایران نیز چند سالی‌ست، بازی‌های محیطی رواج پیدا کرده‌اند و بجز اتاق‌های فرار که رشد خوبی داشته‌اند، رویدادهای بازی محیطی توسط تیم‌ها و سازمان‌های مختلف برگزار می‌شود. چند مورد از این بازی‌ها را در ادامه ذکر می‌کنیم:
بازی محیطی راز (بازی رازا)
این بازی توسط کوروش کریمی و تیمی که با آن‌ها همکاری می‌کرد، به سفارش فرهنگسرای خاوران در ماه رمضان سال 1401 طراحی و اجرا شد. این بازی مبتنی بر مکان‌ها و اشیا و معماهای محیطی در فرهنگسرای خاوران بود به شکل یک رویداد یک ماهه با شرکت تعداد زیادی از بازدیدکنندگان این فرهنگسرا همراه شد و پس از پایان نیز جوایزی به شرکت کنندگان تقدیم شد.
بازی محیطی معمای آب و آتش
تا جایی که در خاطرم هست این بازی محیطی توسط تیم فربود انگاره اجرا و بیش از یک بازی محیطی را شامل می‌شد. این تیم چندین بازی مختلف را در اماکن مختلف طراحی و اجرا کردند.
بازی‌های محیطی در استان‌های مختلف
همچنین با جستجو و نگاهی در گوگل می‌توان در سایت‌های ثبت‌نام رویداد نظیر ایوند، رویدادهای بازی محیطی محدود و فصلی را مشاهده کرد که با طراحی تیم‌های خلاق در استان‌های مختلف نظیر اصفهان، خراسان، هرمزگان و … اجرا شده‌اند.
