هایائو میازاکی پیرمرد بدخلق امّا دوست داشتنی دنیای انیمه است که دنیاهای خلّاق و بینظیر او، همیشه دریچههای ذهنی و فکری جدیدی برای ما پدید آورده است تا آنها را با نگاه خودمان به نظاره بنشینیم و تجربیات بصری خلق شده توسط او را کشف کرده و لذت ببریم. میازاکی بهعنوان یک انیماتور، فیلمساز مشهور ژاپنی و یکی از بنیانگذاران استودیو گیبلی، یکی از تأثیرگذارترین استودیوهای انیمیشن جهان، دوازده فیلم بلند را در طول کارنامه درخشان خود کارگردانی کرده است. هر فیلم سبک داستان سرایی جادویی، جهان های تخیلی و شخصیت های پیچیده او را به نمایش می گذارد. این مقاله نگاهی عمیق به تمام فیلمهای انیمیشن میازاکی ارائه میکند و مضامین، هنر و تأثیر هر شاهکار را به ترتیب زمانی بررسی میکند.
12. لوپین سوم، قلعه کایوسترو؛ Lupin III: The Castle of Cagliostro (1979)
اولین کارگردانی میازاکی، Lupine III: The Castle of Cagliostro، بخشی از فرانچایز طولانی مدت Lupine III است. این فیلم شاهدزد، آرسن لوپین سوم را دنبال میکند که تلاش میکند راز پشت پولهای تقلبی را کشف کند و دختری را که در دام افتاده از دست کنت کالیوسترو شوم نجات دهد.
قلعه کالیوسترو میازاکی را به عنوان کارگردانی با استعداد معرفی کرد که قادر به احیای یک فرنچایز محبوب است. این فیلم سازندگان بیشماری را تحت تأثیر قرار داده است و بهخاطر داستانهای هیجانانگیز و شخصیتهای جذابش مورد قدردانی قرار گرفته است.
موضوعات و سبک لوپین سوم
ماجراجویی و کمدی – این فیلم سکانسهای اکشن را با طنز ترکیب میکند و لحن را برای آثار آینده میازاکی تنظیم میکند.
سبک بصری – اگرچه جزئیات کمتری نسبت به فیلمهای بعدی او دارد، اما این انیمیشن، همچنان استعداد متمایز میازاکی را برای حرکت پویا و مجموعههای مبتکرانه به تصویر میکشد.
11. نایوشکا از دره باد، Nausicaä of the Valley of the Wind (1984)
بر اساس مانگای خود میازاکی، نایوشکا(نایوسیکا) از دره باد، یک حماسه فانتزی پسا آخرالزمانی است که در دنیایی در حال بهبودی از فاجعه زیست محیطی است، این فیلم به دنبال پرنسس نایوشکا است که می خواهد شکاف بین انسانیت و نیروهای طبیعت را پر کند. نایوشکا یک اثر فاخر و بینظیر است و جرقه تولد یکی از بزرگترین و بهترین استودیوهای انیمشین سازی دنیا یعنی گیبلی را رقم زد. این اثر به چنان موفقیتی رسید که با موفقیت تجاری آن، استودیو معروف “گیبلی” پس از آن تاسیس شد.
موضوعات و سبک نایوشکا
طبیعت گرایی – موضوعی تکراری در آثار میازاکی، این فیلم به بررسی رابطه بشر با طبیعت می پردازد و بر همزیستی به جای استثمار تاکید می کند.
قهرمانی شرقی – Nausicaä مظهر قهرمان دلسوز و شجاع است که با قدرت و همدلی خود نقش های جنسیتی سنتی را به چالش می کشد.
قهرمان شرقی در مقابل پرنسس غربی – در زمانهای که سفید برفی، سیندرلا، زیبای خفته و … در انیمیشنهای سینمای غرب تولید میشدند، میازاکی با خلق دختری قهرمان، مستقل و نجاتدهنده ادبیاتی مجزا در مقابل دختران قهرمان نیازمند نجات نظیر سفید برفی و … خلق میکند و همین نقطهای برای شروع داستانهای جذاب با شخصیتهای قوی توسط میازاکی است. حرکت مداوم میازاکی در خلق دخترانی که مسیر استقلال را مییابند در مقابل دخترانی که نیازمند نجات داده شدند توسط پسری با اسب سفید هستند، باعث شد پس از سالیان دراز، استودیوهای انیمیشن سازی غربی به فکر تغییر شخصیتهای داستانی خود باشند.
10. قلعهای در آسمان؛ Castle in the Sky (1986)
قلعه در آسمان، فیلم افتتاحیه استودیو گیبلی، داستانی پرماجرا درباره پسر جوانی به نام پازو و دختری به نام شیتا است که دارای کریستالی اسرارآمیز هستند که به شهر شناور افسانه ای لاپوتا منتهی می شود.
حتما بخوانید: 17 مورد از ناراحتکنندهترین لحظات انیمهها؛ غمهایی که هیچوقت از یادمان نرفت!
این فیلم برنده جایزه بزرگ انیمیشن Animage شد و به خاطر ساخت جهان تخیلی و روایت هیجان انگیزش، زمینه را برای کاوش مداوم میازاکی در موضوعات پیچیده در محیطهای خارقالعاده فراهم کرد. پیروزی استودیو گیبلی در تولید اولین انیمه خود، باعث شد تا این استودیو مسیر خلق دنیاهای خلاقانه و جذاب را ادامه دهد و طی 4 دهه، جذابترین دنیاهای ممکن را به تصویر بکشد.
موضوعات و سبک قلعهای در آسمان اثر میازاکی
ماجراجویی و اکتشاف – این فیلم ادای احترامی به ماجراجویی است که مملو از دزدان دریایی آسمانی، توطئه های نظامی مخفیانه و فناوری باستانی است.
پیام ضد جنگ – قدرت مخرب لاپوتا خطرات پیشرفت فناوری را بدون توجه به اخلاقیات برجسته می کند.
9. توتورو همسایه من، My Neighbor Totoro (1988)
همسایه من توتورو داستانی دلچسب درباره دو خواهر به نام های ساتسوکی و می است که ارواح جنگلی دوستانه را در روستاهای ژاپن کشف می کنند، از جمله توتورو که بعدها به عنوان نماد گیبلی شناخته میشود.
توتورو همسایه من به یک پدیده فرهنگی تبدیل شد و شخصیت توتورو به نماد استودیو گیبلی تبدیل شد. داستان سرایی ملایم و شخصیت های دوست داشتنی آن، آن را به یک کلاسیک جاودانه برای مخاطبان در هر سنی تبدیل کرده است.
موضوعات و سبک توتورو
کودکی و بی گناهی – این فیلم شگفتی و سادگی دوران کودکی را به تصویر می کشد و روایتی را ارائه می دهد که توسط کاوش و تخیل هدایت می شود.
زیبایی طبیعت – عشق میازاکی به طبیعت در مناظر سرسبز و ارواح ملایمی که در فیلم زندگی می کنند مشهود است.
8. سرویس تحویل کیکی؛ Kiki’s Delivery Service (1989)
این اثر میازاکی یعنی سرویس تحویل کیکی، یک جادوگر جوان به نام کیکی را دنبال می کند که در حالی که یک سرویس تحویل در یک شهر زیبای ساحلی را اداره می کند، سفری برای کشف خود آغاز می کند. مانند دیگر آثار میازاکی، داستان شناخت خویشتن در این اثر بسیار پررنگ است و میتوان نقطه عطف تمام آثار میازاکی را نیز، همین توجه به رشد خویشتن و شناخت آن دانست.
این فیلم آغاز همکاری پخش بین دیزنی و استودیو گیبلی بود و دامنه جهانی گیبلی را گسترش داد. سرویس تحویل کیکی همچنان به الهام بخشیدن به مخاطبان با شخصیت اصلی و پیام نشاطآور خود تا به امروز ادامه میدهد. کیکی به عنوان یک اثر برای نشان دادن اهمیت بلوغ فکری و اجتماعی، برای نوجوانان بسیار آموزنده است.
موضوعات و سبک انیمه کیکی، اثر جذاب میازاکی
استقلال و هویت فردی – این فیلم به بررسی مضامین استقلال، اتکا به خود و رشد شخصی میپردازد و با هر کسی که با چالشهای بزرگسالی مواجه است، همذات پنداری میکند.
جامعه و ارتباط – تعاملات کیکی با مردم شهر اهمیت جامعه و پیوندهایی که از طریق تجربیات مشترک شکل گرفته است را برجسته می کند و همین مزهای لذت بخش در ذهن بیننده میآفریند.
- در کنار موارد مذکور بالا، گربههای جذاب در داستان کیکی به نشانهای نمادین در این انیمه نیز تبدیل میشوند.
7. پورکو روسو؛ Porco Rosso (1992)
میازاکی در ابتدای دهه نود به سراغ داستانهایی با محوریت جنگ میرود. یک خلبان به نام میازاکی محور آثر بعدی هایائو میازاکی قرار میگیرد. Porco Rosso که در ایتالیای پس از جنگ جهانی اول می گذرد، داستان یک خلبان بینظیر سابق را روایت می کند که به “شکارچی جایزه بگیر” تبدیل شده و پس از آن به خوک انسان نمای نفرین شده بدل گردیده است.
هرچند پورکو روسوی میازاکی از نظر فروش، کمتر از سایر فیلمهای میازاکی موفق بود، اما پورکو روسو به خاطر مضامین بالغ و قهرمان منحصربهفردش که روایتی انعکاسی با طنز و ماجراجویی ارائه میدهد تحسین میشود .
موضوعات و سبک پورکو روسو
هویت و رستگاری – این فیلم به بررسی مضامین هویت، پذیرش خود و تلاش برای رستگاری در میان چالشهای شخصی و اجتماعی میپردازد.
جنگ و هزینههای آن – فیلم از دریچهی عجیب خود، اثر جنگ را نقد میکند و تأثیر ماندگار آن را بر افراد بررسی میکند.
6. شاهزاده مونونوکه؛ Princess Mononoke (1997)
مونونوکه میازاکی، باز هم به سراغ درگیری طبیعت با انسان میرود. پرنسس مونونوکه یک داستان فانتزی حماسی است ، در دنیایی اتفاق میافتد که در آن انسانها و طبیعت با هم برخورد میکنند. این داستان سفر آشیتاکا، شاهزاده جوانی را دنبال میکند که به دنبال درمانی برای نفرینی است که توسط یک گراز شیطان ایجاد شده است.
پرنسس مونونوکه یک موفقیت بینظیر در گیشه بود و نقشی اساسی در افزایش علاقه بین المللی به انیمیشن و مخصوصا انیمه ایفا کرد. داستانهای پیچیده و مضامین محیطی آن عمیقاً در طول این انیمیشن طنینانداز میشود و جایگاهی را در میان تحسینشدهترین آثار میازاکی به دست آورده است.
موضوعات و سبک مونونوکه میازاکی
انسان در برابر طبیعت – این فیلم به تعارض بین صنعتی شدن و جهان طبیعی می پردازد و پیامدهای تجاوز انسان به طبیعت را برجسته می کند.
آنیمیسم – تصویر میازاکی از ارواح و خدایان بر پیوستگی همه موجودات زنده تأکید می کند و پس از توتورو، یک روح طبیعی قوی دیگر نیز در انیمههای دیگر میازاکی به تصویر کشیده میشود.
5. شهر اشباح؛ Spirited Away (2001)
شهر اشباح میازاکی، دنیای کودکی، ارتباط با بزرگسالان و مثل همیشه ارواح بینظیر دوست داشتنی در دنیای تازه او هستند. Spirited Away سفری مسحورکننده به دنیایی خارقالعاده است که در آن یک دختر جوان به نام چیهیرو باید برای نجات والدینش در قلمرو ارواح زندگی کند.
با برنده شدن جایزه اسکار بهترین انیمیشن بلند، Spirited Away به عنوان یک شاهکار انیمیشنی مورد ستایش قرار می گیرد. داستان گویی غنی و تصاویری خیره کننده آن، مخاطبان را در سراسر جهان مجذوب خود کرده است و میراث میازاکی را به عنوان یک داستان نویس چیره دست تثبیت می کند.
موضوعات و سبک شهر اشباح میازاکی
تحول و رشد – این فیلم سفر چیهیرو از یک کودک ترسو به یک دختر جوان شجاع را به تصویر می کشد و بر انعطاف پذیری و رشد شخصی تأکید دارد. هدف سفر قهرمان در طول روایت میازاکی از شهر اشباح، مثل همیشه به استقلال رساندن قهرمان داستان است.
تفاسیر اجتماعی – فیلم از طریق روایت سورئال خود به موضوعات مصرف گرایی، حرص و آز و تخریب محیط زیست می پردازد.
4. قلعه متحرک هاول؛ Howl’s Moving Castle (2004)
قلعه متحرک هاول، داستان عجیب و غریب زن جوانی به نام سوفی است که پس از نفرین شدن به پیرزنی، همراه با جادوگر مرموز هاول، سفری را برای یافتن خویش آغاز میکند. جنگ و صلح، پذیرش خویشتن و فداکاری شاخصههای اساسی این انیمه میازاکی هستند.
قلعه متحرک هاول که نامزد جایزه اسکار شده است، به خاطر دنیای تخیلی و شخصیتهای پیچیدهاش تحسین میشود. ترکیبی از فانتزی و تفاسیر اجتماعی آن همچنان در بین مخاطبان مورد توجه و ایجاد احساس خوشایند میشود.
موضوعات و سبک قلعه متحرک هاول میازاکی
جنگ و صلح – این فیلم بیهودگی جنگ را نقد می کند و از دلسوزی و تفاهم در زمان درگیری حمایت میکند.
پذیرش خود – دگرگونی سوفی به عنوان استعاره ای برای پذیرش خود و زیبایی درونی عمل میکند. با از دست رفتن زیبایی خارجی شخصیت داستان، یافتن زیباییهای دیگر محور قرار میگیرد و نمایش همین موضوع به ارزش بالای این اثر هنری منتهی میشود.
3. پونیو؛ Ponyo (2008)
پونیو داستانی جذاب از دوستی و ماجراجویی است که با محوریت پسر جوانی به نام سوسوکه و ماهی قرمزی به نام پونیو است که رویای انسان شدن را در سر می پروراند.
پونیو به خاطر انیمیشن پر جنب و جوش و روایت دلگرمش محبوب است، که آن را به معرفی کاملی برای فیلم های میازاکی برای مخاطبان جوان تبدیل می کند. به تصویر کشیدن آن از عشق و دوستی خالص و بدون تحریف تأثیری ماندگار بر جای می گذارد.
موضوعات و سبک پونیو
بی گناهی و شگفتی کودکی – این فیلم معصومیت دوران کودکی و شگفتی کشف دوباره جهان را به تصویر می کشد.
هارمونی طبیعت – فیلم از طریق محیط اقیانوسی خود بر اهمیت تعادل بین انسان و طبیعت تاکید میکند. ارتباط دو کودک از جنس طبیعت و انسانها به اهمیت طبیعت گرایی در این انیمه جذاب میپردازد.
2. باد بر میخیزد؛ The Wind Rises (2013)
میازاکی در باد بر میخیزد، یک درام بیوگرافیک از زندگی جیرو هوریکوشی، مهندس هواپیماهای جنگنده ژاپنی در جنگ جهانی دوم الهام گرفته و احساس خود نسبت به رویاپردازی و وطن دوستی در کنار انعکاسهای اخلاقی در مقابله با جنگ را به تصویر کشیده است.
حتما بخوانید: بهترین مبارزات قهرمان علیه قهرمان در انیمه ها
انیمه The Wind Rises به خاطر روایت پخته و انیمیشن زیبای خود مورد تحسین منتقدان قرار گرفت، به عنوان شخصیترین اثر میازاکی، بازتابی کوبنده در مورد جاه طلبی و پیچیدگیهای تلاش انسان ارائه میدهد.
موضوعات و سبک باد بر میخیزد
رویاها و واقعیت – این فیلم به بررسی تنش بین رویاها و واقعیت میپردازد و تعقیب اشتیاق در میان چالشهای زندگی را برجسته میکند.
انعکاس اخلاقی – میازاکی این پرسشها را در مورد پیامدهای اخلاقی پیشرفتهای تکنولوژیکی، بهویژه در زمانهای جنگ، مطرح میکند.
1. پسر و مرغ ماهیخوار(حواصیل)؛ The Boy and the Heron (2023)
انیمه پسر و حواصیل، معروف به “چگونه زندگی می کنید” در کشور ژاپن، آخرین فیلم هایائو میازاکی است و شایعه شده که آواز قوی اوست(منظور از آواز قوی یعنی آخرین آثار پیش مرگ است). داستان پسر 12 ساله ای به نام ماهیتو ماکی است که پس از مرگ مادرش وارد دنیایی خارق العاده میشود. ماهیتو با هدایت یک حواصیل خاکستری مرموز، سفری را آغاز میکند که غم و اندوه، شفا و اسرار زندگی را بررسی می کند.
اگرچه این اثر به تازگی منتشر شده است، اما پسر و حواصیل بسیار به دلیل داستان سرایی بلندپروازانه و عمق احساسی خود مورد تحسین قرار گرفته است. این به عنوان شاهدی بر استعداد و بینش پایدار میازاکی است و میراث او را به عنوان یکی از بزرگترین فیلمسازان تمام دوران تثبیت میکند. نکته مهم در این اثر میازاکی در میان تمام آثار میازاکی این است که برای اولین بار، موضوع مرگ و میراث باقیمانده از انسان، توسط او به عنوان محور اصلی داستان به تصویر کشیده میشود.
موضوعات و سبک پسر و مرغ ماهیخوار
مرگ و میر و میراث – این فیلم به موضوعات از دست دادن، گذر زمان و میراثی می پردازد که از خود به جا میگذارد و درون گرایی میازاکی را در نزدیک شدن به پایان کار خود منعکس میکند.
فانتزی و واقعیت – همانطور که مشخصه آثار میازاکی است، پسر و حواصیل خطوط بین واقعیت و خیال را محو میکند و روایتی را خلق میکند که هم عمیقا شخصی و هم قابل ربط جهانی است.
برتری بصری – این فیلم، سبک انیمیشن میازاکی را به نمایش میگذارد و تصاویری نفسگیر را با داستانگویی پیچیده ترکیب میکند تا تجربهای فراگیر را خلق کند.
لسیت تمام آثار میازاکی به صورت خلاصه
- 12- لوپین سوم: قلعه کالیوسترو (1979)
- 11- نایوشکا از دره باد؛ Nausicaä of the Valley of the Wind (1984)
- 10- قلعهای در آسمان (1986)
- 9- همسایه من توتورو (1988)
- 8- سرویس تحویل کیکی (1989)
- 7- پورکو روسو (1992)
- 6- پرنسس مونونوکه (1997)
- 5- شهر اشباح؛ Spirited Away (2001)
- 4- قلعه متحرک هاول (2004)
- 3- پونیو (2008)
- 2- باد بر میخیزد (2013)
- 1- پسر و مرغ ماهیخوار(حواصیل) (2023)
چه از طرفداران قدیمی او باشید و چه تازه کار، فیلم های هایائو میازاکی نوید سفر به دنیایی را می دهد که تخیل هیچ حد و مرزی نمی شناسد.
انیمیشن های هایائو میازاکی کاوشهای عمیقی از انسانیت، طبیعت و دنیایی است که ما در آن زندگی می کنیم. میازاکی از طریق داستان سرایی رویایی و هنر انیمه کردن خود، مجموعهای از آثار را خلق کرده است که برای مخاطبان در سراسر جهان احساس خوب طنین انداز می شود. هایائو میازاکی با ترکیب منحصربهفردش از فانتزی، واقعیت و داستانگویی صمیمانه، نماد انیمیشنسازی ارزشمند و توجه به اخلاق، ویژگیها و موضوعات منحصر به فرد است و حتی در صورتی که آخرین انیمیشن خود را نیز منتشر کرده باشد، باز هم تا سالیان دراز به عنوان بهترین انیمشین ساز تاریخ شناخته خواهد شد.