مکانیزم بازی رومیزی | معرفی 20 مکانیزم مهم و پرکاربرد

امروز نگاهی به اهمیت مکانیزم بازی رومیزی در طراحی این دسته از بازی‌ها خواهیم داشت. برای شروع، قصد دارم تعریف فنی‌تری از مکانیزم بازی رومیزی برای کسانی که به سمت طراحی بازی رومیزی تمایل دارند ارائه کنم.

تعریف مکانیزم بازی رومیزی

تعریف فنی مکانیزم بازی رومیزی این است که مجموعه ای از اقدامات که یک قانون را در بازی رومیزی را تشکیل می‌دهد. باید مشخص باشد که مکانیزم‌های بازی کدام بخش از گیم پلی را پیش می‌برند. به عنوان مثال، قانون “یک تاس را بریزید” شامل برداشتن یک تاس و تکان دادن آن در دست و سپس انداختن آن تاس روی میز است. “تاس ریختن” که شامل همه این اقدامات است و بخشی از فرایند و گیم‌پلی بازی است را در یک مکانیزم بازی رومیزی خلاصه می کنیم و نتیجه آن معادل یک اکشن/پیشرفت بیشتر در گیم پلی خواهد بود.

مکانیزم‌های بازی رومیزی می‌تواند به هر عمل ساده‌ای در بازی اطلاق شود. برای مثال نوبت بازیکن می‌تواند بخشی از مکانیزم بردگیم باشد. در یک بازی ممکن است بازیکنان براساس موقعیت مهره‌شان نوبتشان شود(نظیر بازی کینگ‌دومینو) یا در یک بازی نوبت بازیکن با یک مهره خاص مشخص شود و داشتن آن مهره تعیین کننده نفر اوّل دور بعد باشد(بازی آزول Azul).

خلاصه چیستی مکانیزم

هر کدام از این موارد که ذکر شد عملی از بازی هستند که توسط یک قانون در بازی رومیزی به بخشی از گیم پلی تبدیل و در هنگام بازی توسط بازیکنان رعایت می‌شوند. برداشتن کارت، گذاشتن کارت جلوی خود یا دیگری، حرکت دادن مهره در بازی منچ هر کدام به نوعی مکانیزم بازی رومیزی هستند و به نظر من، “مکانیزم‌ها تعیین کننده چگونگی در بازی رومیزی” هستند.

مکانیزم‌ها تعیین کننده محدودیت‌ها، نیازمندی‌ها و اختیارات شما در جریان بازی فکری است و مهم‌ترین بخش از روش رسیدن به اهداف بازیکن در بازی هستند که شما به عنوان طراح بازی رومیزی آن را تعیین می‌کنید. مکانیزم‌ها باید در پیوستگی بگونه‌ای باشند که بازیکن مسیرهای پیشروی بازی و رسیدن به اهداف و پیروزی را درک کند.

بجز تعاریف من، میتوانید از تعریف BGG یا ویکیپدیا نیز برای تعریف مکانیزم نیز استفاده کنید.

مکانیزم‌ها در طراحی بازی رومیزی

هنگامی که شروع به طراحی بازی خود می کنید، فقط با مکانیزم‌های اصلی یا مکانیزم‌های هسته  که برای انجام بازی لازم است شروع کنید. بیایید با یک مثال توضیح دهیم. بیایید در بازی وازابی (WAZABI) با نحوه استفاده از مکانیزم‌های اصلی در بازی آشنا شویم. داستان بازی وازابی به این‌گونه است که تاس بریزید و از شر تاس‌ها خلاص شوید. در کنار تاس‌ها از کارت‌ها نیز استفاده کنید. پس دو بخش اصلی بازی یعنی تاس و کارت برای پیش‌برد اهداف بازی وجود دارد.

در مثال بالا با محدود کردن 3 اتفاق در 6 حالت تاس، پیچیدگی در بازی کمتر شده و این باعث شده تا بازی وازابی یک بازی فکری خانوادگی عالی برای رده‌های سنی مختلف باشد. به این موضوع دقت کنید که تاس‌ها فقط یک وجه برای انتقال به دیگری دارند و احتمال حذف شدن تاس را محدود و پیش‌برد بازی را منطقی کرده است.

پس جز اصلی در استفاده از مکانیزم بازی رومیزی برای طراحی، استفاده از مکانیزم هسته است. مکانیزمی که چرخ‌دنده اصلی مکانیزم‌ها و پیش‌برد بازی رومیزی باشد را مکانیزم هسته می‌گوییم. می‌توان از روی مکانیزم‌های هسته یک بازی پیچیدگی یا سادگی بازی برای یادگیری و رده سنّی آن تشخیص داد.

انتخاب مکانیزم هسته مناسب

گام اول جستجوی مکانیزم مناسب برای بازی، مخاطب و گیم پلی مناسب است تا بتوانید از حضور مکانیک مدنظر استفاده حداکثری را ببرید. این را مطمئن باشید که استفاده بیهوده از یک مکانیزم بازی رومیزی در جاییکه به آن چفت نمی‌شود، بازی فکری شما را نابود می‌کند. پس ابتدا استخری از ایده‌ها و مکانیزم‌هایی که به ایده داستان و فرایند بازی شما مرتبط هستند را بیابید و سپس از بین آن‌ها انتخاب هسته اصلی را انجام دهید.

در گام دوم جهت انتخاب درست مکانیزم بازی رومیزی خود، ویژگی‌های زیر را در آن جستجو کنید. این ویژگی‌ها لزوما اطلاعات شاخص و اصلی را در لحظه در اختیار شما نمی‌گذارند امّا با کمی مزه مزه کردن فرایند بازی به وجود یا عدم وجود آن ویژگی در مکانیزم هسته پی خواهید برد.

سرگرم کننده و باحال

برای انتخاب یک مکانیزم هسته مناسب، ابتدا خود را جای بازیکن قرار دهید. بازیکن در هنگام کلنجار رفتن با مکانیزم انتخاب شده در بردگیم خوشحال و سرگرم می‌شود یا غمگین و عصبی. این موضوع نشانه مهمی از حضور مکانیزم اصلی مناسب در بازی شماست. ممکن از یکی از مکانیزم‌های بازی رومیزی باحال و سرگرم کننده نباشد و با این حال مجبور به استفاده از آن باشید. این احتمال وجود دارد امّا مطمئن شوید آن یک مکانیزم هسته بازی نیست.

مطابقت با اجزای دیگر

ویژگی مهم دیگر در انتخاب مکانیزم بازی رومیزی مناسب استفاده از مکانیزمی است که با اهداف دیگر شما در بازی تطابق داشته و در راستای اهداف آن باشد. اگر بازی شما یک بازی همکاری متشکر است مکانیزم استفاده شده شما نباید در تضاد با آن و بستر رقابت بازیکنان را فراهم کنید. اتفاقی که به شخصه در طراحی بازی ایرانی زار با آن مواجه شدم. بازی ای که داستان آن مبتنی بر همکاری متشکر بود امّا بازیکنان باید سکه بیشتری برای برد خود جمع آوری می‌کردند.

پیچیده‎ نکردن فرایند بازی

در هنگام انتخاب مکانیزم هسته بازی رومیزی خود به پیچیده نشدن فرایند بازی اهمیت فراوان دهید. اینکه برخی از بازی‌ها پیچیده هستند درست است امّا استفاده از مکانیزم‌هایی که یادگیری و زمان محاسبات بازی را افزایش می‌دهند ابدا پیشنهاد نمی‌شود. گاهی از حضور تعداد زیادی مکانیزم بازی پیچیده شده امّا گاهی نیز از حضور یک مکانیزم فقط پیچیدگی در بازی رخ داده است. تلاش کنید دومی را کم کنید.

معرفی انواع مکانیزم‌های بازی رومیزی

در ادامه به معرفی انواع مکانیزم‌های بردگیم می‌پردازیم تا بتوانیم اطلاعات اولیه از این مکانیزم‌ها را به شما معرفی کنید. هرچند تعداد مکانیزم‌ها بیش از تعدادی است که حدس بزنید امّا مهم ترین و پرتکرار ترین این مکانیزم‌ها را در این لیست معرفی می‌کنیم.

بازیگری (Acting)

مهمترین اتفاق در این مکانیزم بازی رومیزی بازیگری و نقش موضوع کلمه یا کارتی را بازی کردن است. نقش بازی کردن و بازیگری مکانیزم هسته و اصلی بازی پانتومیم است و برای توصیف این مکانیزم بهترین توصیف ممکن است.

بلوف زدن (Bluffing)

بلوف زدن به عنوان یک مکانیزم ایجاد کننده شک و هدایت بازیکنان به تحلیل رفتار و حالت چهره دیگر بازیکنان در بازی‌های رومیزی استفاده می‌شود و بازی‌های اعتیادآور زیادی را با این مکانیزم خلق کرده است. پرفروش ترین بازی‌های ایرانی مثل کودتا و کودتا+ بازی‌های با این مکانیزم هستند.

تاس ریختن (Dice Rolling)

تاس ریختن یکی از مکانیزم‌های پرکاربرد بازی رومیزی است که برای اهداف مختلف نظیر ایجاد حالت مختلف، حق انتخاب، ایجاد شانس و مدیریت جبر خط داستانی استفاده می‌شود. خیلی از بازی‌هایی که ما می‌شناسیم از این مکانیزم استفاده می‌کنند و در طول بازی از آن بهره می‌برند. منچ و مارپله و تخته نرد مشهورترین بازی‌های با این مکانیزم در ایران به شمار می‌روند.

داستان گویی (Storytelling)

داستان گویی و قصه پردازی یا شاید هم به نوعی توصیف پردازی با استفاده از کارت، تاس و … یکی از مکانیزم‌های خلاقانه بازی رومیزی است که در بازی‌های کودکانه بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد تا ذهن بازیکن را به سمت خلاقیت و باز کردن آن ببرد. بازی‌های با مکانیزم قصه گویی یا داستان گویی در ایران شامل استوژیت و مکعب‌های قصه گویی هستند.

حالا اینو بگیر 🙂 (Take That)

“حالا اینو بگیر” یک مکانیزم مهیج و حرص درآور است که با هدف آزار دادن و اذیت دیگر بازیکنان برای لذت بردن استفاده می‌شود. مکانیزمی که به پایین کشیدن بازیکنان دیگر از صدر جدول امتیازات کمک زیادی می‌کند و جگر آدم را حال می‌آورد. 🙂 … کاستل و وازابی(WAZABI) بازی‌های بردگیمی هستند که از این مکانیزم، مکانیزم هسته و اصلی آن است و ساعت‌های لذت بخشی برای خانواده‌ها ایجاد می‌کنند. بازی گربه انفجاری نیز از این مکانیزم استفاده می‌کند. نسخه اندورید گربه انفجاری از این صفحه مشاهده می‌کنید.

حافظه (Memory)

مکانیزم حافظه نیز از آن دست مکانیزم‌های پرکاربرد و بگونه‌ای مهارت محور است که در بازی‌های رومیزی گزینه عالی برای هسته اصلی شدن دارد. در بین بازی‌های رومیزی نام آشنا و پرطرفدار بازی راز جنگل و بازی سیلور قابل ذکر هستند.

حرکت منطقه‌ای (Grid Movement)

حرکت منطقه‌ای یا Grid Movement یک مکانیزم پرطرفدار در بازی‌های رومیزی است که به صورت حرکت شطرنجی و مشابه آن در نظر گرفته شده است. در این روش، محیط بازی به صورت شبکه‌ای از مربع‌های کوچک (تعداد مربع‌ها در هر سمت به صورت یکسان نیست) یا شش ضلعی‌هایی در زمین بازی تقسیم می‌شود.

بازیکنان می‌توانند شخصیت‌هایشان را در هر یک از مربع‌های شبکه حرکت دهند. با توجه به شیوه تعریف شده، حرکت قهرمان‌ها، شخصیت‌ها و … بسیار دقیق و قابل کنترل است و به این دلیل در بازی‌هایی که نیاز به کنترل حرکتی دقیق شخصیت دارند، از این مکانیزم استفاده می‌شود.

این روش حرکتی ساده و قابل فهم است که به بازیکنان امکان می‌دهد به راحتی مکان شخصیت‌های خود را مشخص کنند و تصمیمات درستی را در زمان مناسب بگیرند. برای همین، استفاده از حرکت منطقه‌ای در بازی‌های رومیزی، به ویژه در بازی‌های استراتژیک، بسیار پرطرفدار است.

کاشی گذاری (Tile Placement)

مکانیزم کاشی گذاری (Tile Placement) دیگر مکانیزم پرطرفدار در بازی‌های رومیزی است که بازیکنان باید با قرار دادن تکه‌های کاشی (tile) در کنار هم، بازی را ادامه دهند. در این مکانیزم، تکه‌های کاشی معمولا شامل تصویر یک بخش از بازی می‌شوند که به کاربر امکان می‌دهد تا این تکه‌ها را با توجه به نیاز بازی، به هم متصل کند. برخی از بازی‌های مشهور که از این مکانیزم استفاده می‌کنند، مانند Carcassonne و بازی Azul هستند.

از مزایای این مکانیزم می‌توان به سادگی در طراحی و توسعه بازی، ایجاد تنوع در اجزای بازی، تعامل بازیکنان با یکدیگر و قابلیت توسعه بازی با اضافه کردن تکه‌های کاشی جدید، اشاره کرد. این مکانیزم همچنین به بازی‌های استراتژیک و پازلی بسیار می‌آید و برای بازیکنانی که دوست دارند به دنبال راه‌حل‌هایی جدید و خلاقانه برای حل مسائل باشند، جذاب است.

کارگر گذاری (Worker Placement)

مکانیزم بازی رومیزی کارگر گذاری (Worker Placement) یکی از محبوب‌ترین و پرطرفدارترین مکانیزم‌های بازی رومیزی است. در این مکانیزم، بازیکنان برای به دست آوردن منابع، ساخت سازه‌ها، انجام عملیات‌های خاص و به دست آوردن امتیازات، نیروی کار خود را در قالب کارگران به نقاط مختلفی از صفحه بازی می‌فرستند.

هر نقطه از صفحه بازی ممکن است برای انجام کار خاصی مناسب باشد و هر بازیکن تنها یک کارگر می‌تواند در هر نقطه از صفحه بازی قرار بگیرد، بنابراین بازیکنان باید با استراتژی و برنامه‌ریزی مناسب از کارگران خود استفاده کنند تا بتوانند به بهترین نحو منابع را به دست آورند و اهداف خود را به دست آورند.

این مکانیزم در بازی‌های مختلفی مانند Agricola، Lords of Waterdeep، Viticulture، Anachrony و Scythe به کار رفته است. از جمله مزیت‌های این مکانیزم بازی رومیزی، می‌توان به عدم تکراری بودن بازی، امکان تغییر استراتژی در طول بازی، داشتن اندکی شانس در بازی و همچنین تعامل بین بازیکنان اشاره کرد. در کل، مکانیزم بازی رومیزی کارگر گذاری به بازیکنان اجازه می‌دهد با بهره‌گیری از منابع موجود، برای رسیدن به هدف خود رقابت کنند و با دیگر بازیکنان تعامل کنند.

کارت کشیدن (Card Drafting)

این مکانیزم بازی رومیزی، به عنوان یکی از مکانیزم‌های محبوب در بازی‌های رومیزی، در این مکانیزم بازیکنان در هر نوبت با دسترسی به یک دسته کارت، به ترتیب به یک کارت از دسته‌ی کارت‌های موجود در اختیارشان می‌رسد و یک کارت از دسته را برای خود انتخاب می‌کنند و سپس دسته کارت‌ها به بازیکن بعدی منتقل می‌شود. این روند تا زمانی ادامه دارد که تمامی کارت‌های دسته به اتمام برسد و بازیکنان با کارت‌های خود بازی را ادامه می‌دهند. این مکانیزم در بازی‌هایی مانند Wonders7 ! و Blood Rage مورد استفاده قرار می‌گیرد.

کنترل منطقه (Area Control)

مکانیزم بازی رومیزی کنترل منطقه (Area Control)، به بازیکنان اجازه می‌دهد تا کنترل مناطق مختلفی را در بازی به دست آورند. در این مکانیزم، بازیکنان برای انجام این کار از روش‌های مختلفی استفاده می‌کنند؛ مانند حرکت ارتش در نواحی مختلف، احراز قلعه‌ها و تسخیر آن‌ها، پخش کردن تأثیرات و بازی کردن کارت‌ها برای کنترل موقعیت‌های خاص در بازی. بازی‌هایی مانند Risk، Small World، و Blood Rage، از این مکانیزم استفاده می‌کنند.

مزایده (Auction)

مکانیزم مزایده (Auction) یک مکانیزم بازی است که در آن بازیکنان برای به دست آوردن منابع، امتیازها، قطعات بازی و موارد دیگر به رقابت می‌پردازند. در این مکانیزم بازی‌های رومیزی، بازیکنان به دو دسته تقسیم می‌شوند: فرد فروشنده و خریداران. فرد فروشنده کالا را به قیمتی مشخص می‌گذارد و سپس خریداران پیشنهادات خود را برای خرید کالا ارائه می‌دهند. فرد فروشنده می‌تواند براساس پیشنهادات خریداران، قیمت کالا را تغییر دهد و سپس بین خریداران توزیع کند.

استفاده از مکانیزم مزایده در بازی‌های رومیزی به دلیل ایجاد حالت رقابت و هیجان در بین بازیکنان بسیار محبوب است. این مکانیزم برای بازی‌هایی که منابع و قطعات بازی را به رقابت‌کنندگان ارائه می‌دهند، ایده‌آل است. همچنین، با استفاده از این مکانیزم می‌توان ایده‌های خلاقانه‌ای برای تولید بازی‌های جدید به کار گرفت.

بازی Power Grid و بازی جالیز از جمله بازی‌های معروفی هستند که از مکانیزم مزایده استفاده می‌کنند. در بازی Power Grid، بازیکنان به دنبال به دست آوردن منابع انرژی برای تولید برق در شهرها هستند و به دنبال خرید و فروش منابع از دیگر بازیکنان می‌باشند.

مدیریت دست (Hand Management)

مکانیزم بازی رومیزی مدیریت دست (Hand Management) به مدیریت و کنترل دست کارت‌های بازیکنان در طول بازی می‌پردازد. در این مکانیزم، بازیکنان باید کارت‌های خود را به نحوی انتخاب و استفاده کنند که حرکت‌های بعدی‌شان را بهبود بخشند و به هدف نهایی بازی نزدیک‌تر شوند.

برای مثال، در بازی Dominion، بازیکنان باید با استفاده از کارت‌های خود که شامل منابع مختلفی هستند، امپراتوری خود را بنا کرده و با افزایش منابع و نیروی خود به حریفان خود مقابله کنند.

موتور مولد (Engine Building)

مکانیزم بازی رومیزی موتور مولد (Engine Building)، بازیکنان را به ساختن یک موتور یا سامانه‌ای پیچیده و موثر در طول بازی تشویق می‌کند. در این مکانیزم، بازیکنان با استفاده از منابع، کارت‌ها و یا اقداماتی که قبلا انجام داده‌اند، باید یک موتور پیچیده را بهبود بخشند تا بتوانند به موفقیت در بازی دست یابند.

برای مثال، در بازی Terraforming Mars، بازیکنان با استفاده از منابع و کارت‌های خود باید موتوری برای تبدیل کردن سیاره به محلی مسکونی ساخته و با افزایش توان و قدرت خود، مقابل حریفان خود مقاومت کنند.

در بازی دیگر یعنی اسپلندور نیز از این مکانیزم استفاده شده است. در این بازی نیز کارت‌های بدست آمده برای هر بازیکن، خودشان می‌توانند تولید کننده منابع بازی باشند.

من می‌بُرم تو انتخاب کن (I Cut You Pick)

مکانیزم بازی رومیزی من می‌بُرم تو انتخاب کن (I Cut You Pick) شامل فرآیندی است که در آن یکی از بازیکنان به عنوان برش دهنده (Cutter) عمل می‌کند و انتخاب اولیه از بین چندین قطعه، کارت یا نوع دیگری از المان‌های بازی را برای خود انجام می‌دهد، سپس سایر بازیکنان به ترتیب به انتخاب‌شان ادامه می‌دهند.

این مکانیزم معمولاً در بازی‌هایی با استفاده از کاور برای پنهان کردن المان‌های بازی اعمال می‌شود. به عنوان مثال، در بازی Splendor، هر بازیکن در نوبت خود 3 قطعه سنگین، 4 قطعه متوسط و 5 قطعه سبک رنگی را برای خود انتخاب می‌کند و بقیه بازیکنان بر اساس ترتیب، از بین قطعات باقی‌مانده انتخاب می‌کنند.

نقش بازی کردن (Role Playing)

مکانیزم بازی رومیزی نقش بازی کردن (Role Playing) شامل فرآیندی است که در آن بازیکنان نقش یک شخصیت خیالی را در دنیای خیالی بازی می‌کنند و با استفاده از ویژگی‌ها و توانایی‌های آن شخصیت، ماموریت‌ها و چالش‌هایی را در بازی انجام می‌دهند. این مکانیزم معمولاً در بازی‌هایی با داستان یا محیط خیالی استفاده می‌شود.

به عنوان مثال، در بازی Dungeons & Dragons، بازیکنان شخصیت‌هایی مانند شوالیه، جادوگر یا شکارچی را بازی می‌کنند و در دنیای خیالی این بازی، ماجراجویی می‌کنند. هر شخصیت دارای ویژگی‌ها و توانایی‌های خاص خود است و بازیکنان باید از آن‌ها برای پیروزی در بازی استفاده کنند. بازی معروف دیگر که از این مکانیزم بازی رومیزی استفاده شده است، بازی مافیا است.

همکاری مشترک (Co-Operative Play)

مکانیزم همکاری مشترک یا Co-Operative Play در بازی‌های رومیزی، معمولاً شامل بازی‌هایی است که به جای رقابت، تیمی و به صورت همکاری برای حل مسئله و پیروزی مشترک، بازی می‌شوند. در این بازی‌ها، تمرکز اصلی بر این است که بازیکنان با همکاری و تعامل، به رسیدن به هدف مشترک بپردازند. در این نوع از بازی‌ها، معمولاً هر بازیکن نقش خاص خود را برعهده می‌گیرد و باید در حین بازی با دیگر بازیکنان همکاری کند تا به اهداف مشترک دست یابند.

معمولاً در این نوع بازی‌ها، بازیکنان باید با همکاری در برابر یک یا چند حریف (که معمولاً توسط خود بازی کنترل می‌شوند) مقاومت کنند و برای پیروزی، باید به صورت هماهنگ عمل کنند. در این نوع بازی‌ها، برعکس بازی‌های رقابتی، تفکر گروهی، همکاری و تعامل بین بازیکنان بسیار مهم است و این نوع بازی‌ها، باعث تقویت مهارت‌های اجتماعی و گروهی بازیکنان می‌شود.

مکانیزم بازی رومیزی همکاری مشترک یک شمشیر دو لبه است. با وجود جذابیت بالای این مکانیزم، استفاده از این مکانیزم، بسیار خطرناک است و تجربه بازی، تعادل در گیم‌پلی و اقتصاد بازی‌های مکانیزم همکاری مشترک کمی سخت شکل مناسب می‌گیرد. قدرت ربات بازی باید به درستی طراحی شود و همین نیاز به دقت و محاسبه اساسی دارد.

در بین برترین بازی‌های رومیزی، بازی Pandemic که چندین نسخه از آن طراحی شده، اولین بازی رومیزی قوی با این مکانیزم است و در بین بازی‌های طراحی شده ایرانی، بازی زار نیز جزو اولین بازی‌هایی بود که به نوعی این مکانیزم را در دل خود داشت.